Rajskie frukta

Jak tylko sięgam pamięcią wstecz to od zawsze moim ulubionym owocem były jabłka.  Jako nastolatka uwielbiająca czytać siadałam w każdej wolnej chwili w bujanym fotelu stojącym przy oknie salonu mojego goczałkowickiego domu ze sporym zapasem jabłek i książką.  Chrupiąc jabłuszka czytałam, a na parapecie stopniowo powiększał się rząd ogryzków. W Goczałkowicach mieliśmy ćwierć hektarowy ogród zasadzony przez mojego dziadziusia Janusza Bernharda.  Były tutaj  pyszne brzoskwinie, kilka odmian śliw i gruszy, no i oczywiście jabłonki.  Dziadziuś Janusz sadził ten sad przy pomocy i za radą mojego drugiego dziadziusia, Teodora Korzeniowskiego, który miłość do uprawy drzewek owocowych wyniósł ze swojej ojcowizny, pobliskiej Rudzicy.  Moi dziadkowie ze strony taty mieszkali w Zabrzegu, kilkanaście kilometrów od Goczałkowic i często ich weekendami odwiedzaliśmy.  Zawsze największą dla mnie atrakcją (poza pysznymi ciastami babci Bronisławy) był tamtejszy ogród.  Było w nim dosłownie wszystko:  spory maliniak, agresty, czarne i czerwone porzeczki, warzywnik, grządki z truskawkami, a także winogrona porastające dom. No i rozległy sad, który liczył 56 arów i był głównie sadem jabłkowym. Chociaż były też i gruszki, a z boku domu rosła także jedna czereśnia z pysznymi owocami.  W bliskim sąsiedztwie domu było również kilka uli i z okna kuchni można było obserwować co się tam  dzieje. Obok uli rosła jabłoń „grochówka”, ale jakoś nie cieszyła się uznaniem babci, która nigdy nie mówiła o niej z nazwy  tylko: „ta, koło uli”. Jabłonie rosnące w sadzie były wysokopienne i cudownie rozłożyste. Dziadziuś je kochał i z czułością o nie dbał:  bielił na przedwiośniu, prześwietlał, opryskiwał płynem własnej roboty – na bazie szarego mydła, itp. W sadzie rosło wiele odmian jabłoni, a więc starkingi, antonówka, papierówka, koksa, kosztela, kronselska, jonatan, landsberska, złota reneta, malinówka. Moją ulubioną była papierówka i zawsze z niecierpliwością czekałam na jej pierwsze, kremowe w kolorze, soczyste owoce. Jabłonie były  dobrane pod kątem pory owocowania i możliwości długiego przechowywania; tym sposobem w domu zawsze były surowe jabłka, przechowywane w chłodnej piwnicy, na drewnianych półkach wyściełanych gazetami. Do dziś pamiętam zapach tej piwnicy. Pamiętam też złote, o cudownym smaku jabłkowe galaretki, dla przygotowania których babcia wykorzystywała odpady z jabłek czyli nasienne gniazdka z pestkami, które z reguły się wyrzuca. Bardzo długo je gotowała, a potem postępowała wg „tajnej” receptury.

Gdy przeprowadziliśmy się do Radoń jedną z pierwszych informacji na temat dawnego majątku była wzmianka o olbrzymim, przepięknym sadzie, bo lokalni mieszkańcy wciąż z rozrzewnieniem wspominają drzewa owocowe, które tutaj rosły i niezapomniany smak ich owoców.  Kiedy później nawiązałam kontakt z Hanią Chrzanowską dowiedziałam się dokładnie jakie były to odmiany.  Okazało się bowiem, że jej mamusia, Maria Chrzanowska, skończyła sadownictwo i razem z mężem założyli tutaj sad, wpierw na potrzeby własne, a później gdy się rozrósł owoce wykorzystywano w tzw. fabryce marmolady.

Rosły w nim te same stare odmiany, których nazwy pamiętam z ogrodu dziadziusia Teodora.  Nieraz myślę jak by to cudnie było gdyby te drzewa przetrwały. Niestety, w latach 70. ktoś z PGR-u Książenice podjął decyzję, że sad należy wykarczować, bo po co komu tyle owoców i na jego miejscu posadzono ziemniaki.  Tak więc po przeprowadzce, na zachód od parku zastałam prawie dwu hektarową łąkę.  Nie będąc co prawda specjalistką od jabłoni i zupełnie się na tym nie znając postanowiłam jednak niewielki sad założyć. W centrach ogrodniczych szukałam starych odmian i kilka udało mi się jeszcze znaleźć.  Posadziłam ponad dwadzieścia drzewek owocowych, w tym brzoskwinie, śliwy, grusze, czarną i białą morwę, no i oczywiście moje ukochane jabłonki, w tym papierówkę, malinówkę, antonówkę, koksę i złotą renetę.  Jakiś czas później, czyszcząc park i przyległe zarośla odkryłam jeszcze trzy jabłonie, pozostałe chyba po pp. Chrzanowskich.  Oczyściłam z chwastów, prześwietliłam, zasiliłam nawozem i czekałam na pierwsze owoce, ciekawa ich smaku. Szczerze mówiąc bałam się, że jabłonki zdziczały i jabłka będą małe i kwaśne. Pamiętam tą chwilę gdy wreszcie dojrzały i mój zachwyt, gdy ich skosztowałam.  Były przepyszne! Jedne z lepszych jakie w życiu jadłam!  Chrupkie, soczyste, z miękką skórką, piękne w kolorze.  Oczywiście niektóre z parchem i lokatorami, ale co z tego.  Stare odmiany mają to do siebie, że owocują co drugi rok, odpoczywając pomiędzy.  Kiedy jem ostatnie już jabłka i wiem, że na następne będę musiała czekać dwa lata to jem  je sobie pomalutku, delektując się ich smakiem i zarazem już tęskniąc. Ten rok, z wszystkich lat od kiedy tutaj mieszkam, jest wyjątkowo obfity w rajskie owoce

i w moim sadzie, który wiele lat stał nie dając większych plonów po raz pierwszy gałęzie uginają się pod ciężarem owoców aż do ziemi.  Co kilka dni robię obchód i zbieram co opadło.

I przetwarzam, choć zaczyna mi już brakować pomysłów.  Gotuję kompoty, zapiekam pod kruszonką, Benedykt piecze szarlotki, robię musy, a te najtwardsze, najzdrowsze i najzgrabniejsze okazy układam w chłodnej piwnicy, wzorem dziadziusia Teodora, żeby starczyło na dłużej.  Wczoraj zrobiłam kilka słoików lekko kwaskowatego musu z ogrodową miętą, który będzie do kaczki lub jagnięciny.

A wracając z warzywnika, gdzie miętę zbierałam zauważyłam, że dojrzały również rajskie jabłuszka rosnące przy płocie i okoliły dwór, niczym w ramkę, swoimi gałęziami.

 

Zostaw odpowiedź.

Możesz używać następujących znaczników HTML i atrybutów: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>