Dwór w Radoniach
Zapraszamy Państwa do swoistej podróży w czasie i zapoznania się z historią zabytkowego dworu w Radoniach, budynku jeszcze niedawno zupełnie zdewastowanego.
Dwór w Radoniach został zbudowany prawdopodobnie w 1842 roku, choć najstarsze dokumenty w naszym posiadaniu wspominają o istnieniu dworu w dobrach Radonie Dąbrówka już w 1796 roku.
A oto jego historia – strażnika tradycji i świadka dziejów naszych przodków, jednej z wielu tysięcy siedzib ziemiańskich jakimi usiana była przedwojenna wieś polska.
}
}
PRZED WOJNĄ FUNKCJONOWAŁO W POLSCE PONAD 16 000 DWORÓW.
OBECNIE POZOSTAŁO KILKASET, WIĘKSZOŚĆ W RUINIE.
1796
1563
1845
2010
Najstarszy dokument
Po raz pierwszy o istnieniu dworu w dobrach Radonie-Dąbrówka dowiadujemy się z aktu kupna-sprzedaży tychże dóbr z 21 czerwca 1796 roku. Zawarty on został pomiędzy Antonim Grotuzem, pisarzem grodzkim Księstwa Żmudzkiego, a Piotrem Czołchańskim herbu Sas, radcą Departamentu Warszawskiego, dziedzicem wsi Lubiec i właścicielem dóbr łaskich i Łasku.
Spisany ręcznie na Zamku Warszawskim dokument wymienia, że dobra sprzedaje się z „…wszystkiemi pożytkami, przychodami y dochodami, polami, rolami, gruntami, siedliskami, zaroślami, ogrodami fruktowemi y jarzynnemi, rzekami, stawami, sadzawkami y wszelkim wód ściekiem, dworem, zabudowaniami dworskiemi [...]
Budowa dworu i piekielna machina w Radoniach
Około 1842 roku Piotr Folkierski (1819-1901) herbu Radwan stawia stojący do dzisiaj murowany, klasycystyczny dwór. Dwór zbudowany jest na planie prostokąta, ma regularną bryłę i jest wysoko podpiwniczony. Przykrywa go dach naczółkowy o połaciach krytych gontem. Elewacja frontowa jest 9 osiowa, z 3 osiowym czterokolumnowym portykiem toskańskim zwieńczonym neorenesansowym szczytem. Na elewacji ogrodowej znajduje się dwuosiowy ryzalit. Prawdopodobnie w tym samym czasie powstaje wokół dworu park krajobrazowy.
Ostatni właściciele przed reformą rolną
2 kwietnia 1932 roku majątek radoński kupują Jan i Maria Chrzanowscy herbu Suche Komnaty. Chrzanowscy opuszczą Radonie po trzynastu latach, 15 września 1945 roku, na skutek reformy rolnej z 1944 roku. Hektary pól uprawnych, zarybione stawy, przetwórnia owoców i warzyw, obora z krowami i trzodą chlewną, stajnia z końmi wierzchowymi i roboczymi, spichlerz pełen zboża oraz dwór i park – wszystko to tracą mocą jednego zdania Komisarza Ziemskiego stwierdzającego, że „…majątek ziemski Radonie o powierzchni 151 ha, własność ob. inż. dypl. Jana Chrzanowskiego, został przejęty na rzecz Państwa i rozparcelowany.”
Dwór w ruinie. Próby odbudowy.
W 1998 roku, w książce o dworach powiatu grodziskiego Domy i Ludzie, jej autor Marek Cabanowski stwierdza odnośnie radońskiego dworu: „Za każdą moją kolejną wizytą stopień dewastacji tej rezydencji był coraz większy. Dzisiaj okoliczni mieszkańcy wyłupują cegły ze ścian nośnych i rozbierają drewniane gonty na opał. Myślę, że obecne zniszczenia są nieodwracalne i pałacu nie da się już odbudować.”
Radoński z Radoń
Najstarsza informacja do jakiej udało nam się dotrzeć dotyczy jednego z pierwszych zapewne właścicieli wsi Radonie (często odmienianej też jako “Radonia”). Poniższy wpis pochodzi z książki Nieznana szlachta polska i jej herby, opracowanej cyfrowo przez Wiktora Wittyga:
Trzeba przyznać, że imć Radoński miał prawdziwie „grunwaldzki” herb…
Park przy dworze
Szacuje się, że 6-cio hektarowe założenie parkowe w Radoniach powstało w I połowie XIX wieku i w ogólnym zarysie aktualny układ przestrzenny drzew pozostaje w miarę niezmieniony od czasów powstania parku. Cechą charakterystyczną dla tamtego okresu było zakładanie ogrodów naturalistycznych, w których próbowano łączyć układy krajobrazowe i geometryczne.
Historia Dworu
XIX w.
XX w.
Oferta
Dwór w Radoniach to esencja polskiej kultury i tradycji
w najlepszym wydaniu. Elegancja, oryginalność, kameralność – tymi słowami można opisać miejsce, którego nie znajdziemy w popularnych zestawieniach i przewodnikach.
The Manor House in Radonie represents the very essence of Polish culture and tradition at its best. Elegant, original and intimate are the words that best describe a place you will not find in any guidebook.